Artretyzm a ból łokcia

Artretyzm a ból łokcia – te dwa pojęcia mogą mieć ze sobą więcej wspólnego, niż się wydaje. Ból łokcia to dolegliwość, która często bywa bagatelizowana – tłumaczona przeciążeniem, urazem lub znanym zespołem przeciążeniowym, jak np. „łokieć tenisisty”. Tymczasem w wielu przypadkach źródło problemu sięga głębiej i może wskazywać na przewlekłe schorzenia zapalne stawów.

W tym artykule wyjaśniamy:

• czym jest artretyzm i jak objawia się w obrębie stawu łokciowego
• kiedy ból łokcia może być objawem zapalenia stawów
• jakie badania warto wykonać, aby postawić trafną diagnozę
• jak wygląda skuteczne leczenie – również z wykorzystaniem nowoczesnych metod oferowanych przez TameClinic.

Czym jest artretyzm i jak wpływa na staw łokciowy?

Artretyzm to potoczne określenie przewlekłych schorzeń stawów, które przebiegają z towarzyszącym stanem zapalnym. W praktyce klinicznej termin ten najczęściej odnosi się do dwóch grup chorób: zapaleń stawów o podłożu autoimmunologicznym (np. reumatoidalne zapalenie stawów) oraz zapalnych chorób metabolicznych, takich jak dna moczanowa. Artretyzm nie jest nazwą jednostki chorobowej, lecz szerokim pojęciem obejmującym różne formy zapalenia stawów, których wspólnym mianownikiem jest ból, obrzęk, ograniczenie ruchomości oraz ryzyko postępującej destrukcji struktur stawowych.

W przebiegu artretyzmu dochodzi do uszkodzenia błony maziowej, chrząstki stawowej, a z czasem również warstwy podchrzęstnej kości i tkanek okołostawowych – ścięgien, więzadeł i kaletek. W zależności od przyczyny proces ten może być wywołany reakcją autoimmunologiczną, nagromadzeniem kryształów w płynie stawowym, przewlekłym przeciążeniem mechanicznym lub infekcją.

Staw łokciowy, mimo że rzadziej zajęty niż stawy rąk, kolan czy stóp, również może ulec zmianom zapalnym i zwyrodnieniowym. Objawy obejmują przede wszystkim ból, obrzęk, poranną sztywność i ograniczenie ruchomości – szczególnie rotacji oraz wyprostu kończyny górnej.

Najczęstsze postacie artretyzmu, które mogą objąć również staw łokciowy, to:

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) – jest to układowa choroba autoimmunologiczna o charakterze przewlekłym, w której układ odpornościowy atakuje własne tkanki, głównie błonę maziową. Zapalenie rozwija się zwykle symetrycznie, obejmując wiele stawów jednocześnie, z preferencją dla drobnych stawów rąk i stóp. U części pacjentów w zaawansowanym stadium dochodzi również do zajęcia stawu łokciowego. Może to prowadzić do rozrostu błony maziowej, powstawania wysięków, nadżerek i stopniowej destrukcji chrząstki stawowej.

Dna moczanowa (artretyzm pierwotny) – to zapalna choroba stawów spowodowana odkładaniem się kryształów moczanu sodu, powstających w wyniku podwyższonego stężenia kwasu moczowego we krwi (hiperurykemii). Ostry napad dny objawia się silnym bólem, zaczerwienieniem i obrzękiem zajętego stawu. Choć klasycznie choroba rozpoczyna się w obrębie stawu śródstopno-paliczkowego, może również zajmować inne stawy – w tym staw łokciowy. W jego obrębie mogą powstawać tzw. guzki dnawe (tophi), zwłaszcza w okolicy wyrostka łokciowego.

Choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoartroza) – to przewlekły, niezapalny proces degeneracyjny chrząstki stawowej, związany z wiekiem, urazami lub przeciążeniami mechanicznymi. W stawie łokciowym zwyrodnienia są rzadsze niż w kolanach czy biodrach, ale mogą wystąpić u osób pracujących fizycznie, sportowców, a także po przebyciu urazów lub złamań w obrębie kończyny górnej. Charakterystyczne są postępujące ograniczenie ruchomości, trzeszczenia, sztywność oraz formowanie osteofitów (wyrośli kostnych), które dodatkowo zawężają przestrzeń stawową i mogą uciskać sąsiednie nerwy.

Każda z wymienionych jednostek chorobowych, mimo różnych przyczyn, może prowadzić do przewlekłego bólu łokcia, ograniczenia jego ruchomości oraz trwałego uszkodzenia stawu, jeśli nie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie.

Objawy artretyzmu w obrębie stawu łokciowego

Staw łokciowy to złożony staw zawiasowo-obrotowy, utworzony przez kość ramienną, łokciową i promieniową. Jego anatomiczna złożoność sprawia, że objawy zapalenia mogą przyjmować różne formy, a ich nasilenie zależy od rodzaju artretyzmu i stopnia zaawansowania choroby.

Do najczęstszych objawów zajęcia łokcia w przebiegu artretyzmu należą:

• Obrzęk – może być wywołany wysiękiem wewnątrzstawowym, pogrubieniem błony maziowej lub obecnością guzków reumatoidalnych (w RZS) bądź dnawych.
• Ból o charakterze zapalnym – narastający w nocy i nad ranem, niekoniecznie związany z aktywnością fizyczną. Często występuje uczucie rozpierania i głęboki ból przy próbie prostowania kończyny.
• Ograniczenie ruchomości – zwłaszcza wyprostu, co może prowadzić do trudności w codziennych czynnościach, takich jak podnoszenie kubka czy zapięcie guzika.
• Sztywność poranna – trwająca powyżej 30 minut, szczególnie nasilona po dłuższym bezruchu. W przypadku chorób zapalnych jest to jeden z głównych objawów różnicujących je od zwyrodnień.
• Zmiany w badaniach obrazowych – typowe dla zapalenia są zwężenia szpary stawowej, nadżerki kostne, osteofity czy wysięki widoczne w USG lub rezonansie magnetycznym.

W zaawansowanych przypadkach może dojść do zniekształcenia konturu łokcia, obecności masywnych osteofitów oraz trwałego ograniczenia funkcji kończyny górnej. Zmiany te są nieodwracalne i wymagają leczenia ortopedycznego lub zabiegowego.

Czy ból łokcia to zawsze artretyzm?

Nie każdy ból łokcia oznacza od razu artretyzm. W rzeczywistości, w populacji ogólnej najczęstsze przyczyny bólu tej okolicy mają charakter przeciążeniowy, urazowy lub mechaniczny – szczególnie u osób aktywnych fizycznie, pracujących fizycznie lub wykonujących powtarzalne ruchy kończyną górną. To właśnie dlatego tak łatwo zbagatelizować dolegliwości, zakładając, że to chwilowe nadwyrężenie.

Do najczęstszych niezapalnych przyczyn bólu łokcia należą:

• Łokieć tenisisty (entezopatia nadkłykcia bocznego) – bolesność po zewnętrznej stronie łokcia, związana z mikrourazami ścięgien mięśni prostowników nadgarstka.
• Łokieć golfisty (entezopatia nadkłykcia przyśrodkowego) – analogiczna dolegliwość po stronie przyśrodkowej, wynikająca z przeciążenia zginaczy nadgarstka.
• Zespół cieśni nerwu łokciowego – objawiający się nie tylko bólem, ale także mrowieniem i drętwieniem palców IV i V, czasem z osłabieniem siły chwytu.
• Zapalenie kaletki łokciowej (bursitis olecrani) – związane z urazem lub długotrwałym uciskiem, może imitować objawy zapalne.
• Uszkodzenia więzadeł i torebki stawowej – po urazach mechanicznych, np. upadkach na wyprostowaną rękę.

 

Jednak tym, co odróżnia artretyzm a ból łokcia wynikający z innych przyczyn, jest przewlekłość objawów, ich rytm dobowy (np. nasilanie się w nocy i nad ranem), obecność sztywności oraz objawy ogólnoustrojowe (zmęczenie, stan podgorączkowy, podwyższone parametry zapalne).

Dlatego tak ważna jest właściwa diagnostyka różnicowa. Samodzielne leczenie preparatami przeciwbólowymi może uśmierzyć objawy na krótko, ale opóźnić rozpoznanie i wdrożenie leczenia przyczynowego.

Kiedy można podejrzewać, że ból łokcia ma związek z artretyzmem?

Zależność między artretyzmem a bólem łokcia może nie być oczywista – zwłaszcza u osób aktywnych fizycznie, u których ból często przypisywany jest mikrourazom. Istnieje jednak kilka wyraźnych sygnałów, które powinny skłonić pacjenta do konsultacji reumatologicznej lub ortopedycznej:

1. Ból przewlekły i symetryczny
W przypadku RZS ból występuje zwykle obustronnie – nie tylko w łokciu, ale też w nadgarstkach, dłoniach czy kolanach. Charakterystyczne są również tzw. rzuty choroby – okresy zaostrzeń przeplatane remisją.

2. Poranna sztywność stawów
Jeśli sztywność łokcia utrzymuje się dłużej niż 30 minut po przebudzeniu, może to wskazywać na tło zapalne, a nie tylko mechaniczne.

3. Widoczny obrzęk i ocieplenie skóry nad stawem
Zapalenie toczy się nie tylko wewnątrz stawu, ale często obejmuje też kaletki maziowe i tkanki okołostawowe, co powoduje lokalny obrzęk i zwiększenie temperatury.

4. Towarzyszące objawy ogólne
Stan podgorączkowy, przewlekłe zmęczenie, spadek masy ciała – to wszystko może wskazywać na proces immunologiczny, charakterystyczny dla RZS.

5. Historia chorób ogólnoustrojowych lub rodzinnych
U osób z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku RZS, łuszczycy, tocznia lub chorób autoimmunologicznych warto zachować szczególną czujność diagnostyczną.

Kiedy ból łokcia powinien skłonić do wizyty u specjalisty?

Nie każdy ból łokcia to objaw artretyzmu, ale jeśli spełniasz którykolwiek z poniższych warunków, warto zgłosić się do lekarza:

• ból trwa powyżej 2–3 tygodni
• występuje poranna sztywność stawu
• widoczny jest obrzęk lub ograniczenie ruchomości
• ból nasila się mimo odpoczynku i leków przeciwbólowych
• masz choroby autoimmunologiczne lub genetyczne predyspozycje do nich.

Leczenie bólu łokcia związanego z artretyzmem

W TAME Clinic zajmujemy się leczeniem bólu stawów – także tego związanego z artretyzmem. Jeśli ból łokcia utrzymuje się przewlekle, towarzyszy mu sztywność lub ograniczenie ruchu, warto skonsultować się z naszym ortopedą.

Stosujemy nowoczesną metodę TAME – małoinwazyjny zabieg, który polega na zamknięciu drobnych naczyń podtrzymujących stan zapalny. Dzięki temu zmniejsza się ból, obrzęk i napięcie w stawie. Zabieg wykonywany jest pod kontrolą USG lub RTG, bez konieczności hospitalizacji.

Terapia TAME znajduje zastosowanie m.in. w leczeniu łokcia tenisisty, zmian przeciążeniowych i przewlekłego bólu stawu łokciowego. Uzupełniamy ją indywidualnie dobraną fizjoterapią, by skutecznie przywrócić sprawność i komfort ruchu.